Het specialisme van de loopbaan-professional bij werk en ziekte  –  waar bestaat dat uit en hoe gaat dat in z’n werk?

‍

Het gaat over uitval uit het werk, met fysieke, maar tegenwoordig vaker ook met psychische klachten. De loopbaan-professional, of -coach, kan al vrij snel nadat iemand is uitgevallen, gevraagd worden om die persoon terug naar het werk te begeleiden. Dit noemen we ook wel het eerste spoor-traject, de werknemer is nog in het eerste jaar na uitval.

Er zijn al in een nog eerder stadium trajecten denkbaar, dus voordat iemand uitvalt, zoals ontwikkelcoaching, of een verbetertraject als er dingen in het werk niet goed gaan. Vaak gaat de ‘loopbaanvraag’ dan over hoe je anders met je situatie kunt omgaan: met je werk, of met de organisatie, je collega's, je manager. Je kunt het gevoel hebben dat er een mismatch is, dat je je niet meer prettig voelt op je werkplek. Als eerste kun je altijd nagaan of je daar iets aan kunt veranderen. De loopbaancoach staat altijd aan de medewerkerskant.

De coach kijkt naar wat er anders kan in de setting waarin de medewerker werkt, maar bekijkt ook of de werkomgeving wel passend is voor die persoon. Je ziet steeds meer dat uiteindelijk de cultuur of de werkwaarden van een organisatie niet voldoende blijken te passen bij een medewerker. Werkgeluk, je ergens thuis voelen, is toch wel steeds belangrijker. Als daar een mismatch zit, dan kan je gaan kijken naar wat jij als medewerker kunt veranderen, of naar hoe de organisatie zou moeten veranderen, maar uiteindelijk kan het ook zo zijn die voor jou de verkeerde cultuur en werkwaarden heeft.

Ik heb bijvoorbeeld onlangs iemand begeleid, die telkens weer gevraagd werd voor een functie om ‘een gat op te vullen’. Ze kon dat, ze pakte dus almaar meer op, en de organisatie vond dat heel prettig. Totdat ze vastliep, burn-out raakte en uitviel. We kwamen er in het tweede spoor-traject al pratende achter dat haar werkwaarden niet pasten bij de organisatie. Zij ging te weinig uit van: wat wil ik eigenlijk? De cultuur was, om de medewerker zo veel op haar bord blijven scheppen, waar zij aan ten onder ging. Daarna ging ze bij zichzelf te rade, en is ze bij een kleinere organisatie terechtgekomen. Ze doet er ongeveer gelijkwaardig werk, en het is er menselijker, mensen houden een oogje op elkaar. Ze merkte dat ze daar veel meer op haar plek is, in die cultuur, met die waarden.

‍

Kun je iets vertellen over de ‘wet Verbetering Poortwachter’  –  waar moeten werknemer en werkgever rekening mee houden in een geval van langdurige uitval?

‍

Ja zeker. Het begint al meteen, bij de eerste ziekmelding. Als iemand vervolgens niet binnen zes weken weer aan het werk kan, dan moet de werkgever met de werknemer in gesprek gaan, en wordt ook de bedrijfsarts ingeschakeld. Die bekijkt daarna, eens in de zes tot acht weken: waar sta je nu, wat ben je aan het doen om te herstellen.

Het kan zijn dat het een langere tijd duurt dat er geen mogelijkheden zijn. Maar mogelijk kan in het eerste jaar al intern, of eventueel vrijwillig extern, met hulp van de loopbaancoach iets anders gevonden worden. En na een jaar van uitval door ziekte is de medewerker volgens de wet echt verplicht om extern te zoeken. Dan gaat hij vanuit het eerste, naar het tweede spoor-traject.

De werkgever moet dit ondersteunen, maar die heeft dat niet altijd zelf in huis, en dan wordt er vaak een externe re-integratiecoach ingeschakeld die het tweede spoor-traject gaat vormgeven. De doelstelling is dan dat in het tweede spoor-traject extern ander werk gevonden wordt, passend werk, dat beter past dan wat iemand bij de eigen werkgever gedaan heeft.

De wet Verbetering Poortwachter geeft aan welke stappen allemaal genomen moeten worden, zoals een persoons- en een zoekprofiel, en de aan te leveren tussentijdse rapportages van het proces. Maar ook de concrete stappen om een goede kans te maken bij passende vacatures. Als re-integratiecoach ben je daarin faciliterend en ondersteunend.

‍

Het lijkt me best intensief, want iemand is ook nog bezig met herstellen vanuit een ziekte. Hoe ga je daarmee om?

‍

Ja, want we stellen dat er toch wel tussen de drie en vijf uur per week nodig is om zo'n traject goed te volgen met alle gesprekken en opdrachten die erbij zitten. Gelukkig is ook in de wet Verbetering Poortwachter vastgelegd, dat die uren behoren te zitten in de uren dat iemand belastbaar is. Als bepaald is dat een medewerker voor 12 uur per week belastbaar is, kan het dus niet zo zijn dat die drie tot vijf uur daar nog bovenop komen. Dan overvraag je die medewerker.

‍

En hoe ga je om met het mentale aspect van het herstel? Meestal is het niet iets als een gebroken been waarbij iemand met de nodige fysiotherapie weer gaat lopen als een kievit…

‍

Ja, de deskundigheid van de re-integratiecoach zit ‘m ook in weten hoe het voor een cliënt werkt met rouw en verlies. Want hij raakt nogal wat kwijt: de zekerheid dat je je werkzaamheden kon uitvoeren, zekerheden omtrent je toekomst, of je beter wordt en helemaal weer kunt functioneren in een gelijksoortige baan, of een geheel andere. Werken aan verlies en rouw is een enorm belangrijke. Acceptatie, om daarmee tot motivatie te komen.

En dan moet de coach ook echt verstand hebben van de arbeidsmarkt en van solliciteren, en van functies die passend zijn of passend gemaakt kunnen worden, mogelijk dus bij andere werkgevers.

Een laatste vraag: als je met uitval door ziekte te maken krijgt, krijg je dan een re-integratiecoach toegewezen of ben je altijd vrij om er zelf een te kiezen?

‍

Beide. Het gebeurt heel regelmatig dat een werkgever met partijen in zee gaat en dan werkt met die partijen. Maar dan kan nog steeds de medewerker, als die met een toegewezen coach geen klik voelt, een soort second opinion aanvragen. Of zelfs iemand van een andere partij aandragen waar hij een goede ervaring mee heeft. Vervolgens is het dan aan de werkgever om te bekijken hoe ruimhartig die daarin mee wil gaan.

Dit geldt ook bij de bedrijfsarts: als het echt niet goed voelt, dan is een second opinion mogelijk. Dat vind ik zeker een goede zaak, zowel bij de bedrijfsarts als bij de re-integratiecoach. Als het niet klikt, vraag dan nog een gesprek aan met iemand anders, want het is en blijft mensenwerk.

En dan nog een allerlaatste: waarom zie jij de Week van de Loopbaan als waardevol?

‍

Re-integratie loopt vaak via de werkgever, die de opdrachtgever is. Ik vind het mooi dat je in de Week van de Loopbaan zelf als individu laagdrempelig in contact kan komen met een loopbaancoach of re-integratiecoach. Dat je daar je vragen kunt stellen en dat je dan merkt dat je zelf ook invloed kunt uitoefenen, wie je graag als coach zou willen.

De klik tussen twee personen is het allerbelangrijkste. Want pas dan kunnen de mooiste dingen ontstaan. Ik hoop dat de Week van de Loopbaan ervoor zorgt dat individuen contact maken met coaches. Dat ze zo voelen of iemand wel of niet bij ze past. En dat ze invloed hebben bij de keuze, ook als de werkgever de betalende partij is.